Để xây dưng các ứng dụng đơn giản đến phức tạp, việc đầu tiên phải tìm ra những tài liệu tốt nhất để học cách lập trình. Dưới đây là hướng dẫn của chúng tôi về cách bắt đầu.
Giới Thiệu
Để tồn tại trong thế giới hiện đại, bạn cần một số kỹ năng sống cần thiết. Như biết tìm kiếm thông tin mới trên mạng hay ứng dụng một số công nghệ hiện đại vào công việc. Tuy nhiên, có lẽ hơn hết, việc biết lập trình sẽ mang lại sự thay đổi cuộc sống nhiều nhất.
Nếu bạn có thể nắm vững những công cụ hiện đại nhất trong ngành lập trình, bạn sẽ mở ra cơ hội việc làm mới, thu nhập cao hơn và dành ít thời gian hơn cho các công việc hành chính nhàm chán. Nhưng làm thế nào để bắt đầu với lập trình? Bước đầu tiên là gì? Hãy đọc tiếp để tìm hiểu.
Trước hết, hãy chắc chắn xem qua hướng dẫn trên blog này về lập trình so với việc mã hóa nếu bạn chưa chắc chắn về định nghĩa của lập trình. Khi bạn đã sẵn sàng và chuẩn bị lập trình, ở đây cũng có hướng dẫn về các bước lập trình cho người mới bắt.
Các ngôn ngữ nào nên học cho người mới bắt đầu ?
Nếu bạn không chắc chắn nên bắt đầu từ đâu, JavaScript là một điểm khởi đầu tuyệt vời. Theo cuộc khảo sát của Stack Overflow về lập trình viên năm 2022. JavaScript là ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay. Nó sẽ cung cấp cho bạn nền tảng vững chắc về nguyên tắc cơ bản của lập trình hướng đối tượng.
JavaScript rất linh hoạt, vượt xa nguồn gốc của nó như một ngôn ngữ kịch bản để hiển thị nội dung động trên các trang web để trở thành một ngôn ngữ mục đích chung hơn. Ví dụ, bạn thậm chí có thể sử dụng nó để tương tác với phần cứng và chạy hệ thống phía sau. Bằng cách sử dụng một ‘môi trường chạy’ tên là Node.
Cuối cùng, việc lựa chọn ngôn ngữ để học phụ thuộc vào bạn muốn làm gì. Ví dụ, nếu bạn muốn xây dựng ứng dụng cho iPhone, thì nơi tốt nhất để bắt đầu có thể là Swift. Ngôn ngữ lập trình cấp cao này cho phép bạn tạo ra các ứng dụng cơ bản với các tính năng tiêu chuẩn. Như menu và nút, chỉ với vài dòng mã.
Nếu bạn muốn lao vào phần khó và xây dựng phần mềm phức tạp. C# là nơi đến (hoặc Rust, nếu bạn muốn học một ngôn ngữ mới nổi). Nhưng nếu bạn chỉ muốn bắt đầu với một cái gì đó đơn giản. Nơi tốt nhất để bắt đầu là Python, ngôn ngữ vừa dễ học vừa mạnh mẽ. Python vô cùng hữu ích cho vô số công việc tính toán nhỏ.
Nên lập trình trên nền tảng nào ?
Nếu bạn muốn một cách bắt đầu hoàn toàn an toàn, hãy chọn Raspberry Pi. Đó là một máy tính nhỏ xíu khoảng kích thước lòng bàn tay của bạn, nhưng hoàn toàn đủ chức năng. Có thể sử dụng với màn hình và bàn phím/chuột được kết nối, hoặc chạy “headless” trên mạng gia đình. Và nó hoạt động như máy chủ web địa phương.
Điều này có nghĩa là bạn có thể chạy mã của mình trên một máy tính hoàn toàn riêng biệt. Và nếu có bất kỳ sự cố gì, bạn dễ dàng xoá sạch và bắt đầu lại. Điều đó không làm hỏng hệ điều hành quan trọng trong công việc của bạn trong khi thử nghiệm với mã.
Một lựa chọn khác, đặc biệt là nếu bạn muốn phát triển ứng dụng web hoặc viết mã Python. Bạn có thể là thuê một máy tính trên đám mây sử dụng Amazon EC2. Nó khó thiết lập, nhưng sẽ cung cấp cho bạn quyền truy cập vào một hộp Linux từ xa mà bạn có thể làm. Tuy nhiên là, nó đáp ứng bất cứ điều gì bạn muốn, với một khoản phí nhỏ hàng tháng.
Nên viết code trên ứng dụng nào ?
Mỗi ngôn ngữ có một môi trường phát triển hơi khác nhau. Một số ngôn ngữ có bộ công cụ phát triển đầy đủ tính năng. Ví dụ, Apple có Xcode, đây là một ứng dụng Mac đầy đủ tính năng để viết ứng dụng iPhone, iPad và Mac.
Tuy nhiên, cũng có nhiều ứng dụng mục đích chung hơn. Môi trường phát triển tích hợp phổ biến nhất hiện nay là Visual Studio Code của Microsoft, hoặc VS Code. Visual Studio Code làm việc với nhiều ngôn ngữ khác nhau để làm nổi bật cú pháp khi bạn viết. Điều đó giúp đảm bảo rằng các biến, chuỗi và lớp của bạn đều được sắp xếp đúng cách.
Cuối cùng, nếu bạn thực sự nghiêm túc và muốn cảm thấy như bạn đang ở trong The Matrix. Bạn có thể viết trực tiếp trong cửa sổ dòng lệnh của hệ điều hành, sử dụng một ứng dụng như Nano hoặc Emacs. Tuy nhiên, đây có lẽ không phải là nơi tốt nhất để bắt đầu dành cho người mới hoàn toàn.
Bạn có thể học ngôn ngữ lập trình online ở đâu ?
Có rất nhiều nơi bạn có thể học lập trình online, thường là miễn phí. Các trang web như Udemy và Code Academy hoặc W3School sẽ dạy bạn các kiến thức cơ bản. Nó sẽ chia nhỏ việc học thành các khóa học và bài học khác nhau. Việc này để bạn có thể học theo tốc độ của mình trong một môi trường an toàn.
Nếu bạn đang cảm thấy tham vọng hơn, đôi khi cách tốt nhất để học là bằng cách thực hành – và tìm hiểu với mã của người khác. Bạn có thể dùng cách lấy mã do người khác viết và chỉnh sửa nó để phù hợp với mục đích của mình. Đó cũng là một lựa chọn hiệu quả nhưng khá là khó với người mới. Do vậy, chúng tôi khuyến khích bạn nên học từ một website đáng tin cậy.
Tìm kiếm sự hỗ trợ cho người mới
Bí mật mà mọi lập trình viên sẽ tiết lộ cho bạn là mẹo để viết mã. Thứ mà không phải là lưu trữ mọi thứ bạn cần biết trong đầu cùng một lúc. Mà là biết nơi tìm kiếm để xem mọi người đã làm như thế nào trước bạn.
Công cụ mạnh nhất trong kho vũ khí của lập trình viên là Google. Bởi vì khi một thông báo lỗi xuất hiện, khả năng cao rằng bạn không phải là người đầu tiên gặp nó. Và ai đó đã tìm ra cách giải quyết và đăng giải pháp trên StackOverflow.
StackOverflow là một trang web diễn đàn hoạt động hơi giống Reddit. Các câu hỏi được đăng, và hàng nghìn lập trình viên hữu ích thường xuyên ghé thăm có thể cung cấp sự hỗ trợ. Chỉ cần đảm bảo rằng bạn đã tìm kỹ xem vấn đề của bạn đã được giải quyết trước đó chưa trước khi đăng bài!
GitHub là một nền tảng khác nơi bạn có thể tìm kiếm sự giúp đỡ khi lập trình. Viết mã không giống như viết một cuốn tiểu thuyết, nó giống hơn là một bức tranh ghép. Nơi bạn có thể sử dụng mã do người khác viết để giải quyết một vấn đề cụ thể.
Cuối cùng, một nguồn hỗ trợ lớn tiềm năng khác trong tương lai có thể là ChatGPT, con bot AI đã thu hút sự chú ý từ khi ra mắt vào ngày 30 tháng 11 năm 2022. ChatGPT không chỉ nói tiếng Anh tốt, nó cũng có thể lập trình.
ChatGPT có làm cho việc học lập trình trở nên thừa thải không?
Có thể cảm thấy đây là thời điểm lạ để muốn học lập trình, khi chúng ta đang chứng kiến cuộc cách mạng AI sinh sản trong thời gian thực. Công cụ như ChatGPT (mở trong tab mới) và GitHub CoPilot (mở trong tab mới) – một công cụ AI khác – đáng kinh ngạc về khả năng và có thể viết mã cho chúng ta, làm chính xác những gì chúng ta cần, chỉ với một lời nhắc văn bản ngắn gọn. Vậy AI có làm cho việc học lập trình trở nên vô ích không?
Không, nhưng nó sẽ thay đổi cách chúng ta lập trình. Mặc dù vẫn còn ở những ngày đầu, trong tương lai, các công cụ AI như ChatGPT sẽ trở thành công cụ hữu ích cho các lập trình viên. Điều đó giống như máy tính là công cụ cho kế toán và nhà toán học. Nhưng không thể cho bạn biết liệu các khoản mua hàng có thể được xem là chi phí hợp lý hay không. Trợ lý AI cũng không thể đảm bảo phần mềm của bạn hoạt động chính xác theo ý bạn.
Việc biết cách lập trình vẫn rất quan trọng. Giống như một nhà toán học cần biết cách thực hiện phép chia dài, ngay cả khi họ không cần tự thực hiện nó mỗi lần.
Làm thế nào để giữ động lực học lập trình?
Việc khiến mã của bạn hoạt động không phải lúc nào cũng dễ dàng. Trong những thời điểm tốt, viết mã giống như giải quyết hàng chục câu đố logic nhỏ. Và có thể mang lại cho bạn cảm giác phấn khích như khi hoàn thành ô chữ hoặc Sudoku khó. Nhưng trong những lúc khó khăn, bất kỳ trẻ em nào gần đó đều sẽ học được một số từ ngữ tục tĩu, khi bạn chửi máy tính vì không biên dịch mã bạn đã viết hoặc không làm điều mà bạn muốn.
Vượt qua điều này dễ dàng hơn đối với một số người. Như chúng tôi đã đề cập khi tìm hiểu tại sao một số người có động lực hơn người khác. Nhưng chúng tôi đã đưa ra một số lời khuyên chung dưới đây để giúp bạn duy trì sự nỗ lực.
Làm thế nào để ngăn chặn bản thân từ việc bỏ cuộc trong giận dữ? Một cách là đảm bảo rằng bạn không chỉ học vì mục đích học hỏi, mà là tìm ra một vấn đề thực tế mà bạn muốn sử dụng mã để giải quyết. Tự hỏi “Không phải thật tuyệt nếu tôi có thể lấy dữ liệu này từ một nguồn và đưa nó vào nguồn khác?” sẽ dẫn bạn vào con đường tìm hiểu về cách tương tác với cơ sở dữ liệu và API, hoặc tự hỏi liệu bạn có thể làm cho đèn thông minh của mình nhấp nháy khi nhận được email sẽ dạy bạn về việc tương tác với phần cứng, vân vân.
Và nếu bạn giải quyết đủ nhiều “vấn đề” nhỏ như vậy, kiến thức sẽ dần tích lũy.
Mất bao lâu để học lập trình?
Nếu bạn học thông qua thực hành và dành thời gian cho nó. Bạn sẽ nâng cao kỹ năng cơ bản chỉ trong vài tuần và tháng. Tuy nhiên, bạn sẽ không bao giờ “hoàn thành” việc học lập trình. Các nền tảng và ngôn ngữ lập trình liên tục phát triển.
Đôi khi, những công nghệ mới đột phá sẽ làm thay đổi mọi thứ chúng ta từng biết – như sự ra đời của trí tuệ nhân tạo – vì vậy, việc duy trì và tiếp tục học tập là rất quan trọng. Nhưng tin tốt là, đó chính là phần thú vị!
Và ai biết được, có thể bạn sẽ trở nên giỏi đến mức có thể hack thời gian như Hackerman. Rốt cuộc, đó là lý do chúng ta ở đây, phải không?
Tổng kết
Qua đây, bạn có thể thấy được việc học lập trình vô cùng khó khăn và mất nhiều công sức. Tuy vậy, đừng nản chí bạn nhé, vì cái giá bạn bỏ ra sẽ xứng đáng với thành công bạn nhận được.
Chúc các bạn thành công!
