Trong quá trình sản xuất phần mềm, việc testing đóng vai trò quan trọng để đảm bảo rằng sản phẩm đáp ứng đúng những yêu cầu mà khách hàng đã đề ra. Bước kiểm thử, đặc biệt là kiểm thử chấp nhận người dùng (UAT), là một giai đoạn quan trọng trong quy trình này. UAT là quá trình chính để xác nhận xem giải pháp phần mềm đã đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của khách hàng hay chưa, và liệu khách hàng có chấp nhận sản phẩm hay không.
Testing chấp nhận người dùng (UAT) được viết tắt từ cụm từ tiếng Anh “User Acceptance Testing”. Trong quá trình này, người dùng cuối cùng sẽ thực hiện các kiểm thử để đảm bảo rằng sản phẩm hoạt động như mong đợi và đáp ứng đúng các tiêu chí và yêu cầu đã được đề ra từ phía khách hàng. UAT giúp chắc chắn rằng sản phẩm không chỉ đáp ứng kỳ vọng chức năng mà còn đảm bảo sự hài lòng và chấp nhận từ phía người sử dụng cuối cùng.
Qua bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về quá trình kiểm thử chấp nhận người dùng (UAT) và vai trò quan trọng của nó trong việc đảm bảo chất lượng và sự hài lòng của khách hàng trong quá trình phát triển phần mềm.
Giải nghĩa UAT là gì?
Testing chấp nhận của người dùng (UAT) là một loại kiểm thử đặc biệt, trong đó chính khách hàng đóng vai trò là người thực hiện, nhằm xác nhận rằng hệ thống hoạt động đúng như kỳ vọng và đáp ứng đúng các yêu cầu của người dùng hay không. Giai đoạn UAT thường được thực hiện tại cuối quá trình kiểm thử, trước khi phần mềm được chuyển giao và triển khai chính thức.
Mục tiêu của giai đoạn UAT là đảm bảo rằng sản phẩm đã được kiểm tra lại từ góc độ của người dùng, chuẩn bị cho việc phát hành sản phẩm. Quá trình này diễn ra trong một môi trường thử nghiệm độc lập so với môi trường phát triển, và thường có sự tham gia đông đảo của người dùng cuối. Để hiểu rõ hơn về UAT, chúng ta có thể phân tích từng thành phần trong tên của nó.
User Acceptance Testing – UAT là gì?
User – Người dùng trong UAT
User trong quá trình testing chấp nhận (UAT) đó là những người sử dụng thực tế của hệ thống, thường là nhân viên hoặc đối tác của tổ chức, nhà cung cấp dịch vụ, hoặc khách hàng. Họ đóng vai trò quan trọng vì họ là những người sẽ đưa hệ thống vào vận hành thực tế và có cái nhìn chính xác nhất về mục tiêu và yêu cầu cụ thể của sản phẩm doanh nghiệp.
Vì vậy, User có đủ điều kiện và thông tin để thực hiện kiểm tra hệ thống, xác định xem nó có thể đáp ứng đúng những yêu cầu cụ thể và mang lại những lợi ích mà tổ chức hoặc doanh nghiệp đang kỳ vọng hay không. Mặc dù các nhà phát triển hệ thống có kiến thức chuyên sâu về việc tạo ra phần mềm, nhưng họ không thể thực hiện được việc này bằng cách nào khác, vì họ không có cái nhìn trực tiếp và chi tiết về cách tổ chức hoạt động thực tế.
Chấp nhận trong UAT
Việc chấp nhận một hệ thống không đồng nghĩa với việc tin tưởng rằng sản phẩm phần mềm sẽ đem lại ưu ích cho tổ chức hay doanh nghiệp. Mặc dù sản phẩm có thể đáp ứng mọi yêu cầu kỹ thuật ban đầu, nhưng khi triển khai trong môi trường doanh nghiệp, người ta thường nhận thấy rằng nó không mang lại giá trị tích cực. Nguyên nhân có thể xuất phát từ sự thay đổi trong môi trường kinh doanh và phương pháp quản lý.
Thậm chí, một hệ thống có thể không được chấp nhận, ngay cả khi nó hoàn toàn đáp ứng đúng tất cả các yêu cầu kỹ thuật. Điều này có thể do sự không tương thích với môi trường làm việc mới, hoặc do sự thay đổi trong chiến lược kinh doanh của tổ chức. Việc áp dụng sản phẩm phần mềm cần phải linh hoạt để thích ứng với sự biến động của doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo rằng nó không chỉ đáp ứng kỹ thuật mà còn mang lại giá trị và hiệu suất trong ngữ cảnh cụ thể của tổ chức.
Kiểm thử trong UAT
Kiểm thử hay kiểm tra là hoạt động để xác định sản phẩm/hệ thống có lỗi hay không trước khi đưa vào hoạt động. Việc làm này giúp tránh những rủi ro không mong muốn khi vận hành hệ thống và giảm thiểu tối đa các chi phí phát sinh.
Khi nào nên thực hiện UAT?
Kiểm thử chấp nhận UAT thường là bước cuối cùng trước khi sản phẩm được đưa vào hoạt động hoặc phân phối. UAT được thực hiện sau khi bản thân sản phẩm đã được thông qua các bước kiểm thử hệ thống.
Ai là người thực hiện UAT
Đúng với tên gọi của nó, người dùng hoặc khách hàng chính là người sẽ thực hiện kiểm thử.Ví dụ: Mạng xã hội Facebook được rất nhiều người sử dụng, trước khi cập nhật hoàn toàn tính năng mới, người dùng có thể trải nghiệm và đưa ra những nhận xét, đánh giá. Trong trường hợp này, chính chúng ta, những người sử dụng phiên bản dùng thử Facebook là người thực hiện UAT.
Những tiêu chí của UAT là gì?
UAT được thực hiện sau khi hoàn thành các bước kiểm thử đơn vị, tích hợp, hệ thống
Các yêu cầu của UAT được đặt theo sản phẩm phần mềm được phát triển cũng như các điều kiện của chủ doanh nghiệp đề ra. Lựa chọn tiêu chí UAT phù hợp sẽ đảm bảo sự thành công của toàn bộ hoạt động. Một vài tiêu chí phổ biến của UAT như:
- Chúng có đáp ứng được các yêu cầu kinh doanh hay không.
- Đã hoàn thiện đầy đủ các mã ứng dụng và các thông số kỹ thuật chưa.
- Hoàn thành các bước kiểm thử đơn vị, kiểm thử tích hợp và kiểm thử hệ thống trước khi tiến hành kiểm thử UAT.
- Không có khuyết điểm lớn nào trước giai đoạn kiểm thử chấp nhận.
- Tất cả các lỗi được tìm thấy trong quá trình kiểm thử đã được sửa.
- Môi trường UAT phải sẵn sàng.
- Nhà phát triển phải chắc chắn rằng hệ thống đã sẵn sàng thực hiện UAT.
Bạn đọc tham khảo thêm: Dynamic DNS là gì? Cách thức hoạt động và ứng dụng thực tiễnUse Case là gì? Làm thế nào để xây dựng được một Use Case hoàn hảo?
Tại sao kiểm thử UAT lại quan trọng?
Tại sao vẫn cần kiểm thử chấp nhận người dùng nếu sản phẩm về cơ bản đã sẵn sàng?
- Kiểm thử chấp nhận xác định tất cả các chức năng chính đều hoạt động tốt, chứ không chỉ chú trọng vào các trường, các button,…
- Kiểm thử chấp nhận gồm 2 loại kiểm thử Alpha và Beta, môi trường thử nghiệm tại nơi sản xuất phần mềm hay môi trường thực để giúp xác thực phần mềm có thực sự đem lại giá trị cho người sử dụng hay không.
- Đây cũng là một cơ hội để phát hiện các lỗi còn tồn tại trong hệ thống.
UAT giúp phát hiện các lỗi còn tồn tại trong hệ thống
Quy trình thực hiện UAT
Là bước kiểm thử được thực hiện bởi người dùng dự định, do đó quá trình này thường được thực hiện tại vị trí máy khách. Khi các tiêu chí cho UAT được thỏa mãn, người kiểm thử sẽ thực hiện các bước sau đây để thực hiện:
- Phân tích các yêu cầu nghiệp vụ phần mềm
- Lập kế hoạch kiểm tra UAT
- Xác định các kịch bản kiểm thử
- Tạo các trường hợp để kiểm tra UAT
- Chuẩn bị dữ liệu test (giống với dữ liệu thật nhất)
- Thực hiện chạy các trường hợp kiểm thử
- Ghi nhận kết quả
- Xác nhận chức năng của sản phẩm
Thực hiện UAT theo những bước nào?
Người thực hiện UAT cần có những phẩm chất gì?
Trước khi bước vào giai đoạn testing chấp nhận người dùng, sản phẩm đã trải qua một loạt các bước testing chuyên nghiệp, tuy nhiên, chúng đã tập trung chủ yếu vào khía cạnh kỹ thuật. Khi thực hiện kiểm thử chấp nhận, nhiệm vụ chính của người thực hiện là đảm bảo rằng trải nghiệm tổng thể của họ với sản phẩm là mượt mà và thỏa mãn.
Các thành viên trong đội tester cuối cùng không thể duy trì quan điểm độc lập và khách quan về sản phẩm trong quá trình testing. Điều này là do môi trường thực hiện UAT (User Acceptance Testing – Kiểm thử chấp nhận người dùng) được tạo ra ở một không gian bên ngoài môi trường phát triển.
Những người thực hiện testing đã chi tiết hiểu về yêu cầu và mục tiêu của việc phát triển phần mềm, điều này có thể dẫn đến sự thiên lệch trong quan điểm khi họ tiến hành thử nghiệm. Kiểm thử UAT còn yêu cầu sự tham gia tích cực của người dùng chính, với mục tiêu thu thập phản hồi và gợi ý để đánh giá sản phẩm một cách tối ưu nhất.
Đối với người testing, việc giữ một tư duy độc lập, giống như một người dùng mới tiếp cận hệ thống mà không có kiến thức trước, là quan trọng. Họ cũng cần hiểu rõ về yêu cầu và quy trình kinh doanh để có thể chuẩn bị kiểm thử và cung cấp dữ liệu thực tế phản ánh môi trường kinh doanh thực tế.
Làm thế nào để thực hiện UAT tốt nhất?
Để quá trình kiểm thử chấp nhận được tốt nhất, các nhà kiểm thử cần:
- Chuẩn bị kế hoạch UAT càng sớm càng tốt.
- Chuẩn bị các case kiểm thử trước khi bắt đầu thực hiện UAT.
- Đặt kỳ vọng, xác định rõ mục tiêu và phạm vi của UAT.
- Thực hiện kiểm thử dựa trên các kịch bản và dữ liệu thực tế.
- Không đè nặng tư tưởng là người xây dựng ứng dụng mà thực hiện như một người sử dụng hệ thống thực.
- Thực hiện kiểm tra khả năng sử dụng.
- Báo cáo kết quả và tiến hành cuộc họp trước khi quyết định sử dụng/phát hành sản phẩm.
Qua các phân tích trên, ta nhận thấy rằng giai đoạn UAT là một phần quan trọng không thể thiếu trong quá trình phát triển phần mềm. Việc thực hiện thử nghiệm UAT không chỉ giúp giảm chi phí và tiết kiệm thời gian mà còn mang lại nhiều lợi ích khác như cải thiện sự hài lòng của người dùng. Những thông tin trên đây mang đến cái nhìn rõ ràng hơn về ý nghĩa của UAT. Đối với những người quan tâm đến lĩnh vực Tester hoặc muốn tìm hiểu thêm về kiến thức liên quan, hãy khám phá ngay trên trang web này. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được giải đáp.
