Nên học lập trình web hay lập trình ứng dụng di động

Trong ngành công nghiệp phần mềm có nhiều lĩnh vực sản xuất khác nhau và nhiều chuyên môn khác nhau. Ví dụ như phần mềm hệ thống, ứng dụng, ứng dụng di động, ứng dụng Web, ứng dụng AI, phần mềm nhúng, v.v. Đồng nghĩa với điều đó thì sẽ có rất nhiều hướng đi để phát triển sự nghiệp. Vậy nên, đối với những bạn mới bắt đầu theo đuổi lĩnh vực công nghệ thông tin thì khó khăn đầu tiên đặt ra là nên chọn lập trình web hay lập trình ứng dụng?

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ thông tin chi tiết về phát triển ứng dụng di động và phát triển ứng dụng web. Cả hai lĩnh vực này đều đang là xu hướng phổ biến và có nhu cầu tuyển dụng cao trong ngành công nghiệp công nghệ hiện đại. Đối với những người mới bắt đầu khám phá lĩnh vực này, quyết định giữa việc phát triển ứng dụng di động hay ứng dụng web có thể là một thách thức, đặc biệt khi họ chưa hiểu rõ về công việc cụ thể của từng chuyên môn. Chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hai lĩnh vực này để bạn có thể đưa ra quyết định nghề nghiệp chín chắn hơn.

Điểm khác nhau giữa lập trình web và lập trình ứng dụng di động là gì?

Lập trình web là công việc của một Developer – người sẽ tiếp nhận dữ liệu từ bộ phận thiết kế, rồi từ đó tạo ra một hệ thống website hoàn chỉnh.

Lập trình mobile là vận dụng các ngôn ngữ lập trình như Java, C#… vào việc xây dựng các phần mềm với mục đích tạo ra các tiện ích cho mobile trên các hệ điều hành như Android, IOS hay Windows, v.v.

Nếu bạn đang lưỡng lự trong việc chọn học lập trình web hay lập trình mobile, cũng như không biết có nên theo học cả hai hay không? Thì lời khuyên dành cho bạn là trong vòng 2 năm đầu, bạn chỉ nên chọn một trong hai công nghệ để học. Vì như vậy, bạn sẽ có thể tập trung và đầu tư hơn vào việc tìm hiểu cũng như phát triển kỹ năng của bản thân trong lĩnh vực đã chọn. Nếu chọn lập trình web, việc quan trọng chính là sử dụng thành thạo các framework và có dự án cụ thể. Còn với lập trình di động, hãy tập trung một trong các nền tảng (Android, IOS hay Windows).

(Công cụ editor viết code online: Simple Online Code Editor)

Lựa chọn giữa lập trình web hay lập trình ứng dụng di động.

Phát triển ứng dụng web

Công việc của một người phát triển ứng dụng web chính là thiết kế, viết code và chạy các ứng dụng trên nền web. Viết code ở đây không đơn thuần chỉ là viết code cho giao diện web mà còn là xây dựng một ứng dụng hoàn chỉnh. Nó gồm có phần mềm phía frontend, phần mềm phía backend, cơ sở dữ liệu, v.v. Nhà phát triển có thể làm việc trong một trong các stack nhỏ hoặc tất cả các stack. Khi đảm nhiệm tất cả các stack, họ sẽ được gọi là Web Full-stack. Tất cả các công việc này có mục đích là để xây dựng một website thân thiện với người dùng và đáp ứng được yêu cầu của khách hàng.

Web Back-end và Front-end đều làm việc trên nền web hay nói cách khác họ phải phát triển các kỹ năng của bản thân liên quan tới giao thức HTTP hoặc các giao thức liên quan với internet. Tuy nhiên, vẫn có sự khác biệt giữa back-end và front-end dựa trên tính chất sản phẩm.

Phát triển web front-end

Nhiệm vụ chính của lập trình viên web front-end là phát triển phần của ứng dụng mà người dùng tương tác trực tiếp trên trình duyệt. Công việc này đòi hỏi họ tận dụng thông tin từ phần back-end để xây dựng một giao diện web thân thiện, tương tác mạnh mẽ và dễ sử dụng. Những sản phẩm họ tạo ra thường bao gồm giao diện người dùng, bố cục trang web, định kiểu và các đường dẫn điều hướng.

Để thực hiện công việc này, lập trình viên front-end thường sử dụng nhiều ngôn ngữ phổ biến như HTML, CSS, JavaScript và JSON. HTML được sử dụng để xây dựng cấu trúc giao diện, trong khi CSS đảm nhận việc định kiểu mỹ thuật. JavaScript, ngôn ngữ lập trình chính, được sử dụng để tạo các kịch bản xử lý. JSON thường được sử dụng như cầu nối giữa front-end và back-end.

Một số lập trình viên front-end cũng sử dụng các framework JavaScript như Angular, React, hoặc Vue để phát triển các phần mềm chạy trực tiếp trên trình duyệt, giúp đảm bảo hiệu suất và tương tác mạnh mẽ. Sau khi nâng cao kỹ năng, họ có thể phát triển thành nhà thiết kế web chuyên nghiệp, lập trình viên ứng dụng di động đa nền tảng, hoặc thậm chí học thêm kỹ năng back-end để trở thành lập trình viên web full-stack.

Phát triển web back-end

Web back-end, hay còn được gọi là phần server-side của ứng dụng web, chạy trên máy chủ và đảm nhận nhiệm vụ quản lý dữ liệu, xử lý yêu cầu từ người dùng. Sau đó, nó trích xuất thông tin cần thiết và tổng hợp chúng, cuối cùng chuyển giao cho phần front-end để hiển thị thông tin cho người dùng.

Các ngôn ngữ server-side như Java, PHP, Ruby, Python, và JavaScript thông qua Node.js thường được sử dụng bởi các nhà phát triển back-end. Sử dụng các ngôn ngữ này, họ tạo ra các kịch bản hoạt động của ứng dụng và thực thi chúng một cách dễ dàng. Các ngôn ngữ như Shell được sử dụng để cấu hình máy chủ, XML, YAML, JSON để lưu cấu hình ứng dụng, và SQL để hướng dẫn truy vấn cơ sở dữ liệu cho ứng dụng.

Ngày nay, nhà phát triển back-end thường sử dụng các web framework như Spring Framework (Java), Laravel Framework (PHP), Ruby on Rail Framework (Ruby), và Django (Python) để tăng hiệu suất và tiêu chuẩn hóa công việc của họ. Nếu muốn trở thành lập trình viên web full-stack, họ có thể nắm vững kỹ năng front-end hoặc phát triển ứng dụng web, thậm chí có thể chuyển hướng sang việc trở thành lập trình viên DevOps. Ngoài ra, họ cũng có thể tập trung vào các chuyên ngành cụ thể trong lĩnh vực web back-end, với vô số vấn đề lập trình, công nghệ, và kiến thức cần khám phá.

Phát triển ứng dụng mobile

Việc xây dựng và phát triển ứng dụng di động là một quy trình phức tạp mà những nhà phát triển ứng dụng di động phải đối mặt. Trong khi ứng dụng web thường chia sẻ một nền tảng chung, thì việc phát triển ứng dụng di động đòi hỏi sự chăm chỉ hơn vì sự đa dạng giữa các nền tảng.

So với ứng dụng web, phát triển ứng dụng di động đặt ra nhiều thách thức hơn. Sự đa dạng giữa các hệ điều hành như Android và iOS tạo ra yêu cầu riêng biệt cho việc phát triển, vì cả hai nền tảng này đều có cách tiếp cận và ngôn ngữ lập trình khác nhau.

Chẳng hạn, việc phát triển ứng dụng trên Android sẽ sử dụng Java hoặc Kotlin, trong khi đối với iOS, Swift hoặc Objective-C là các ngôn ngữ thường được ưa chuộng. Điều này đồng nghĩa với việc nhà phát triển phải có kỹ năng chuyên sâu trong từng ngôn ngữ và nền tảng cụ thể, làm tăng độ phức tạp và đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về hệ sinh thái của từng hệ điều hành.

Tóm lại, việc phát triển ứng dụng di động đòi hỏi sự chuyên nghiệp và linh hoạt để vượt qua những thách thức đặc biệt của từng nền tảng, và đảm bảo ứng dụng hoạt động mượt mà trên mọi thiết bị di động khác nhau.

Các ứng dụng di động được chia làm 3 nhóm trên phương diện kỹ thuật phát triển. Đó là ứng dụng Native, ứng dụng HTML5, và ứng dụng Hybrid.

Ứng dụng Native

Đây là các ứng dụng được viết riêng cho một nền tảng xác định (như iOS hay Android). Ứng dụng sẽ được tạo nên từ ngôn ngữ và công cụ hỗ trợ trên nền tảng. Ví dụ, trong khi ứng dụng trên iOS được tạo ra bởi ngôn ngữ Objective-C hay Swift, và công cụ XCode thì ứng dụng Adroid được viết bằng ngôn ngữ Java hay Kotlin và công cụ Eclipse hay Android Studio.

Ứng dụng HTML5

Đây là các trang web được xây dựng để hoạt động giống như một ứng dụng, được viết bởi ngôn ngữ HTML, CSS và Javascript. Bản thân ứng dụng là ứng dụng đa nền tảng bởi các yếu tố hình thành đều được hỗ trợ trên tẩt cả các nền tảng. Nhờ đó tốc độ phát triển ứng dụng sẽ rất nhanh, tuy nhiên vì bản thân ứng dụng không thể hưởng thời từ các tính năng hữu ích của nền tảng nên tốc độ và trải nghiệm người dùng sẽ là thứ phải đánh đổi

Ứng dụng Hybrid

Tương tự với các ứng dụng HTML5, các ứng dụng Hybrid cũng là các web page. nhưng nó sẽ được gói gọn trong cùng một trình duyệt web native (như UIWebView của iOS hay WebView của Android chứ không phải Safari hay Chrome). Giống như ứng dụng HTML5, ứng dụng Hybrid cũng dễ phát triển nhưng khác ở chỗ ứng dụng Hybrid vẫn có thể hưởng lợi từ các tính năng hữu ích của nền tảng.

(Gen icon, logo dành cho xcode với: Make App Icon)

Kết luận

Dù là lập trình viên mobile của nhóm nào thì bạn cũng có thể mở rộng kỹ năng của mình sang nhóm khác. Nếu là một lập trình web front-end và muốn chuyển sang lĩnh vực phát triển ứng dụng di động, bạn có thể thông qua nhóm ứng dụng HTML5 và Hybrid.

Mặt khác, nếu muốn chuyển từ nền tảng này sang nền tảng khác, bạn phải thật sự nỗ lực và chi phí sẽ khá cao. Điều này không phù hợp với những người mới bắt đầu vào nghề.

Giai đoạn đầu tiên

Sự khác biệt giữa web và mobile về độ khó, mức lương, nhu cầu thị trường và triển vọng phát triển thì không mấy rõ rệt. Yêu cầu về các kiến thức và kỹ năng ở cả hai chuyên môn đều giống nhau đồng thời cũng giống với các chuyên môn khác trong ngành phần mềm như khoa học máy tính, khoa học mạng, kỹ năng giải quyết vấn đề, các kỹ thuật lập trình (thuật toán, cấu trúc dữ liệu, mã sạch, thiết kế, tái cấu trúc), v.v. Bạn muốn nâng tầm chuyên môn của mình thì phải phụ thuộc nhiều vào cự tiến bộ trong các lĩnh vực nhỏ hơn này.

Tài nguyên cho phát triển ứng dụng web đã được tich góp rất nhiều trong suốt quá trình phát triển của ngành lập trình. Lập trình viên có thể bắt đầu phát triển ứng dụng web ở bất cứ cấp độ nào từ rất dễ đến rất khó. Ngoại trừ việc lập trình ứng dụng web trên nền tảng dotNet của Microsoft yêu cầu phải có máy tính chạy hệ điều hành Windows, còn lại thì khi phát triển web, bạn sẽ không cần đầu tư các trang thiết bị quá đặc biệt, chỉ cần trang bị cho mình một chiếc laptop chạy được trình duyệt. Nhiều cách làm, kỹ thuật, công cụ, quy trình, thiết kế sử dụng trong phát triển ứng dụng web đã trở thành hệ quy chiếu cho các lĩnh vực phần mềm khác mô phỏng theo. Đối với phát triển ứng dụng web, tất cả chi phí bạn cần bỏ ra (như nỗ lực, thời gian, tiền bạc,…) sẽ không quá cao để có thể bắt đầu.

Ngược lại, lập trình ứng dụng mobile vẫn chưa phát triển lắm. Tuy nhiên, cho đến khi đạt được trạng thái cân bằng với nhu cầu của thị trường thì lập trình ứng dụng vẫn đang không ngừng phát triển mạnh mẽ. Không chỉ phát triển về nhu cầu mà còn phát triển về cả kỹ thuật và công nghệ. Điều đó đồng nghĩa với việc mỗi ngày bạn sẽ liên tục bị thách thức và luôn phải làm việc với các phần cứng và công nghệ mới. Tuy nhiên về lâu về dài bạn vẫn phải có chút ít kiến thức về lập trình ứng dụng Web Back-end bởi vì thiết bị di động gắn liên với công nghệ web. Ngoài ra, để bắt đầu bạn cũng nên chuẩn bị phần cứng phù hợp. Với phát triển ứng dụng Android thì nền tảng không quá đặc biệt, tuy nhiên, với việc phát triển ứng dụng iOS, bạn cần trang bị máy tính Mac. Và dù là phát triển ứng dụng Android hay iOS thì máy tính cũng cần có cấu hình cao.

Nếu đã có kinh nghiệm trong ngành phát triển phần mềm và muốn thử muốn lĩnh vực mới cũng như mong muốn được tiếp xúc với công nghệ và kỹ thuật tối tân của ngành công nghiệp, lập trình ứng dụng di động sẽ là lựa chọn phù hợp với bạn.